Gelenekten Dijitale: UKÜ'de İletişim Tasarımının Evrimi
27 Nisan Dünya İletişim Tasarımı Günü kapsamında bütün sanatçıların Dünya İletişim Tasarımı Günü’nü kutlayan Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Güzel Sanatlar, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Grafik Tasarım Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vüsal Bağırov, iletişim tasarımının evrimini, alandaki gelişmeleri, sektörü değerlendirdi. UKÜ Grafik Tasarımı Bölümü öğrencileri ile yaptıkları çalışmalara değinen Bağırov, bölüm adaylarına ve mezunlarına önerilerde bulundu.
UKÜ Haber Ajansı’nın sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Vüsal Bağırov, “Her tasarım, bir düşünceyi, bir duyguyu veya bir hikayeyi ifade etme çabasıdır. Bu, insanın kendini anlama ve başkalarıyla anlam kurma arayışının bir yansımasıdır. İletişim, sadece bilgi aktarmaktan ibaret değil; aynı zamanda anlam yaratma, empati kurma ve toplumsal bağları güçlendirme sanatıdır” dedi. Bu alandaki yeniliklerin, kullanıcı deneyimini artırarak daha anlaşılır ve erişilebilir bir dünya yaratma hedefini taşıdığının altını çizdi.
1. Öncelikle iletişim tasarımı nedir? Evrimi hakkında neler söyleyebilirsiniz? Son yıllarda bu alandaki gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
İletişim insanlar, toplumlar arasında bir köprüdür aslında. Aynı zamanda bireyleri bir araya getiren, düşünce ve duyguları paylaşmamızı sağlayan bir köprüdür. İletişim tasarımı bilgiyi, haberi hedef kitleye etkili bir şekilde iletmek için yapılan, grafik tasarımı, teknoloji, sanat disiplinlerin bir araya gelerek bir fikri toplumla paylaşması açısından disiplinlerarası bir çalışmadır. İletişim tasarımı, bilgi ve mesajı hedef kitleye etkili sekilde iletmek icin grafik tasarım, medya, teknoloji ve sanat disiplinlerini birleştiren cok disiplinli bir alandır.
Tarihsel olarak; afiş, broşür, gazete gibi geleneksel medya araçlarıyla başlayan süreç, dijital devrimle birlikte web, sosyal medya, mobil uygulamalar gibi platformlara evrilmiştir.
Günümüzde içerik stratejisi, kullanıcı deneyimi (UX) ve dijital hikaye anlatımı ön plana çıkmaktadır.UX (User Experience), kullanıcı deneyimi tasarımını ifade eder. Bir arayüz tasarımı yapmaktan ziyade, kullanıcıların site üzerindeki etkileşiminin nasıl olacağı ile ilgilenir. Bu etkileşimin nasıl olacağını hayal edip tasarlayan kişiye ux Tasarimcisi adı verilir. UI (User Interface) ise kullanıcı arayüz tasarımını ifade etmektedir. Örneğin kullanmakta olduğunuz telefonun ekranında yer alan her şey bir arayüz tasarımıdır. İkonların yerleri, büyüklüğü, renkleri tasarımcının verdiği kararlar sonucu uygulanır. Arayüz tasarımının web sitelerindeki karşılığı ise resimler, butonlar, çizgiler, renkler, sayfa yapısı ve boşluklar gibi tüm grafik elemanlardan bir araya gelen görsel tasarımdır.
2. İletişim tasarımında dijitalleşmenin etkisi hakkında ne düşünüyorsunuz? Geleneksel tasarım yöntemleri ile dijital tasarım yöntemleri arasındaki farkları nasıl değerlendirirsiniz?
Teknolojinin bu sektörün hızlı gelişiminde büyük etkisi ve faydası vardır. Dijitalleşme ile birlikte erişilebilirlik ve etkileşim artmıştır. Geleneksel yöntemler bazı açılardan daha sınırlı kalırken günümüz teknolojisi sayesinde bu sınırlar aşılabilmeye başlanmıştır. Örneğin, menüler bile artık kağıt olarak değil qr kodlar olarak karşımıza çıkıyor. Bir başka örnek ise; bir afiş sadece bilgi verirken aynı konuyla ilgili bir web sitesi, hedef kitlesi için bilgileri interaktif hale getirir. Soru sorabilir, cevap alabilir, örnekleri görebilirsiniz. Bu nedenle iki boyutlu bir ürün ile web ürününü kıyasladığımızda aralarında ciddi fark olduğunu gözlemleriz.
3. İletişim tasarımı toplumsal değişim ve farkındalık yaratma konusunda nasıl bir rol üstlenebilir? Bu konuda başarılı olan birkaç örnek verebilir misiniz?
İletişim tasarımı, sosyal kampanyalar, farkındalık projeleri ile toplumsal değişime katkı sağlar. Örneğin Green Peace kampanyası çevre bilinci oluşturmak için bundan yararlanmıştır. Kağıt tüketimini azaltma, hayvan haklarını koruma, insan haklarını koruma gibi her kampanya, iletişimin aktif bir aracı olarak kullanılmaktadır. Bu kampanyaların topluma hızla yayılabilmesi açısından teknoloji çok önemlidir. Teknolojinin olumlu tarafı budur.
4. İletişim tasarımında sürdürülebilirlik nasıl bir yer tutuyor?
Sürdürülebilirlik kelimesi son zamanlarda sıkça kullanılmaktadır. Sürdürülebilirlik yalnızca malzeme kullanımı ile alakalı değildir. Aynı zamanda toplumsal ve dijital etik açılarından da ele alınır. Geri dönüştürülebilir malzemelerin kullanımı ve enerji verimliliği, dijital kampanyalarla desteklenebilir. Bankaların kağıt tüketimini alzaltmak amacı ile makbuz vermek yerine makbuzu mail adresine yollama seçeneği sunması buna bir örnek teşkil edebilir. Sürdürülebilirlik böylece iletişim araçları vasıtası ile topluma dağıtılır.
5. Kıbrıs’ta bu sektörü nasıl değerlendirirsiniz? Mezunları nasıl imkanlar bekliyor?
Kıbrıs bir üniversite adası. Burada resmi olarak 22 aktif üniversite yer alıyor. Dünyanın farklı yerlerinden, farklı kültürlerden pekçok öğrenci adaya geliyor. Bu öğrencilerin hepsi geri dönmüyor. Bazıları burada kalıyor. Kıbrıs’ta dijital medya, reklam ajansları ve üniversiteler bu alanda fırsatlar sunuyor. Mezunları aynı zamanda yeni bir meslek olan UX, UI tasarımcısı gibi fırsatlar bekliyor. Bunlar daha çok tasarım bağlantılı teknoloji sektörleri. Bankanın arayüzünü dijital olarak tasarlamak gibi grafik tasarım ile bilgisayar mühendisliğinin kesiştiği ve işbirliği içerisinde olduğu alanlar bunlar.
6. Bu alana yönelmek isteyenlere önerileriniz nelerdir?
Teknolojik gelişmeleri muhakkak takip etmeleri, portfolio oluşturmaları, staj tecrübesi elde etmeleri önemli. Ancak bir grafik tasarımcı için en önemli şeylerden biri, çizim bilgisi. Evet bu programlar ve teknoloji bize yardımcı oluyor ancak grafik tasarımcının çizebilmesi, yaratabilmesi gerek. Örneğin biz, ders programlarımızda daha çok yeni bir fikir oluşturma konseptini ön plana çıkarıyoruz. Çünkü siz bir çizimi internetten bulabiliyorsanız, bu, başka birinin de aynı çizimi internetten bulabileceği anlamına gelir. Aynı sunumu yapabilir, aynı logoyu kullanabilir böyle bir durumun sonucunda. O nedenle yeni adaylara önerim, grafik tasarım sektörü hedefliyorlar ise çizim yeteneklerini geliştirmeleri. Aynı zamanda Adobe programları, Figma, Blender gibi yazılımlarda yetkinlik kazanmakta fayda var.
7. İletişim tasarımının geleceği hakkında öngörüleriniz neler? İleri 3 Boyutlu Modelleme ve AI gibi derslerin yer aldığı bir ders programına sahipsiniz, yeni teknolojiler bu alanda nasıl bir dönüşüm yaratabilir?
AI olsun, 3D modelleme olsun, gelecekte daha kişiselleştirilmiş deneyimler sunacak. AI ile otomatik tasarım sistemleri, veri analizleri daha aktif şekilde kullanılacak, very analizine dayalı içerik üretimi artacak diye düşünüyorum.
Biz bölüm olarak ödevleri teknolojinin gelişimine parallel olarak sürekli bir şekilde güncelliyoruz. Çünkü günümüzde sektörde var olan ihtiyaçlardan yola çıktığımızda bu ödev ve projelerin değişmesi gerektiğini gözlemliyoruz. AI yani yapay zeka, sık sık kullanılmaya başlandı.
Öğrencilerimize 2. Sınıf proje dersinde bir maskot tasarlamalarını söyledim. Her öğrenci kendi ülkesinin katılımcı olarak yer alacağı bir olimpiyat oyununun A’dan Z’ye kurumsal kimliğini yansıtan bir maskot tasarlayacaktı. Öğrenciler tasarımlarını bitirdikten sonra, öğrencinin tasarımı ile AI tasarımını karşılaştırmalı olarak inceledik. Bunun sonucunda AI karşılaştırması sırasında AI iki öğrenciye aynı tasarımı verdi. Neden? Çünkü AI dediğimiz şey aslında milyarlarca veriden oluşan bir havuzdur. Anahtar kelimelerden yola çıkarak bir very oluşturur ve sunar. Ancak öğrencinin yaptığı şey AI’da yer almaz. Neden? Çünkü bunu tasarlayan insanoğlu. Bu bir zihnin hayal gücünün ürünü. Yani AI her şey demek değil. Evet, kısa zamanda sonuç elde etmede AI işe yarıyor olabilir ancak söz konusu şey yaratıcılık olduğunda işler değişiyor. Örneğin global şirketlerin tasarımcıları AI kullanmaz çünkü aynı tasarımı başka bir yerde görmek istemez.
8. UKÜ’de İletişim Tasarımı alanında yapılan çalışmalardan biraz bahsedebilir miyiz?
UKÜ Grafik Tasarım bölümü öğrencileri toplumsal farkındalık projeleri, interaktif tasarım veya AI temelli grafik uygulamalar üzerine çalışmalar yapar. Bu alanda workshoplarımız var. 24 Mart’ta 10. Grafik Tasarım Bölümü Öğrenci organize edildi UKÜ Sanat Galerisi’nde.
Mayıs ayında Tasarım Festivali organizasyonumuz olacak. Burada Mimarlık, İç Mimarlık ve Grafik Tasarım bölümlerinin bir arada olacağı bir etkinlik tasarlıyoruz. Yurt dışından sunucular ve meşhur tasarımcılar gelecek. Onlar da kendi tecrübelerini öğrencilerimiz ile paylaşacak, workshoplar düzenleyecekler.
Öğrencilere konuyla ilgili sektörün olumlu ve olumsuz tarafını aktarıyor ve onları piyasadaki ortama aktif şekilde hazırlıyoruz.
İletişim tasarımı dijital çağın hızlı gelişimi ile ivmelendi. Bu, eğitime de yansıdı. Kıbrıs’ta bulunan üniversiteler arasında UKÜ’nün Grafik Tasarım Bölümü’nün gerçekten de çok farklı bir ekolü olduğunu söyleyebilirim. Bölümümüzün onur duyulacak bir seviyede olduğunu söylemekten gurur duyuyorum.
